Kể từ khi nhà tâm lý học Sigmund Freud thu hút được sự quan tâm của công chúng về tầm quan trọng của những giấc mơ vào thế kỷ 19, đến nay nhiều nghiên cứu tiếp theo về giấc mơ cũng đã được thực hiện trên cả hai lĩnh vực khoa học thần kinh và khoa học tâm lý.
Nội dung của những giấc mơ và cũng như tác động của chúng đến mỗi người là khác nhau. Dù hiện tại vẫn chưa có một lý giải nào thỏa đáng hoàn toàn về ý nghĩa và mục đích của các giấc mơ, tuy nhiên, những kiến thức căn bản về giấc mơ và các tác động tiềm ẩn của ác mộng cũng sẽ mang lại nhiều bổ ích trong việc xây dựng giấc ngủ tốt hơn và có những giấc mơ dễ chịu hơn.
Giấc mơ là những hình ảnh, suy nghĩ, cảm giác xảy ra trong quá trình ngủ. Mặc dù các hình ảnh trực quan chiếm đa số, tuy nhiên trong giấc mơ vẫn tồn tại nhiều cảm giác của các giác quan còn lại. Nhiều người mơ giấc mơ đầy màu sắc, nhưng có những người chỉ mơ thấy những hình ảnh trắng đen. Trong khi đó, với người mù, giấc mơ của họ thường bao gồm các thành phần âm thanh, mùi và vị.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra tính đa dạng của nhiều loại giấc mơ. Tuy nhiên chúng cũng thường có một số đặc điểm chính như sau:
Vẫn còn nhiều tranh cãi xung quanh câu hỏi hóc búa này. Có một số giả thuyết được đặc ra như sau:
Bình quân, mỗi người sẽ mơ khoảng 2 giờ mỗi đêm. Giấc mơ có thể diễn ra ở bất cứ giai đoạn giấc ngủ nào trong một chu kỳ giấc ngủ, tuy nhiên giấc mơ phong phú và thật nhất là trong giai đoạn giấc ngủ REM.
Trong giai đoạn giấc ngủ REM, hoạt động của não tăng tốc mạnh mẽ hơn so với giai đoạn giai đoạn NREM. Giấc mơ trong giấc ngủ REM vì vậy mà huyễn hoặc, kỳ ảo và dữ dội hơn cả. Trong khi đó, ngược lại giấc mơ trong giấc ngủ NREM lại thường khá mạch lạc và liên quan đến những sự kiện cụ thể nào đó.
Giấc ngủ REM không được phân bố đều trong đêm mà thường xuất hiện ở nửa sau thời gian ngủ bình thường, do vậy các giấc mơ trong giấc ngủ REM cũng thường xuất hiện vào những thời điểm gần thức.
Có hai loại giấc mơ chính tùy thuộc vào mức độ “thật” của giấc mơ. Theo đó, với giấc mơ sáng suốt (Lucid dreams) bạn đang mơ nhưng vẫn ý thức được mình đang mơ. Với giấc mơ sống động (Vivid dream) bạn sẽ dấn sâu vào giấc mơ, không còn nhận thức được mình đang mơ nữa. Cảm giác của giấc mơ sống động mang lại rất thật, tựa như chúng đang diễn ra thật và bạn có thể nhớ lại một cách đầy đủ các chi tiết của giấc mơ này.
Giấc mơ xấu (bad dream) là các giấc mơ về những nội dung mang lại cảm giác khó chịu, căng thẳng hoặc đau buồn. Giấc mơ tái diễn (Recurring dreams) là loại hình ảnh, nội dung cứ lặp đi lặp lại nhiều lần trong nhiều giấc mơ khác nhau ở nhiều thời điểm khác nhau.
Trong các giấc mơ thông thường, cũng có một số khuôn mẫu nội dung của giấc mơ thường xảy ra phổ biến với nhiều người như: giấc mơ bay trên trời, té ngã, rơi tự do, bị rượt đuổi hoặc không tìm được nhà vệ sinh khi cần.
Ác mộng là những giấc mơ xấu đến nỗi làm người mơ phải tỉnh dậy. Định nghĩa này phân biệt ác mộng ra khỏi những giấc mơ xấu với nội dung gây khó chịu, đáng sợ, hay bị đe dọa thường gặp khác. Những giấc mơ xấu thường vẫn khá ôn hòa, trong khi ác mộng lại có thể cản trở giấc ngủ và tác động tiêu cực đến suy nghĩ, cảm xúc.
Hầu hết các trường hợp, giấc mơ không ảnh hưởng giấc ngủ, nó là một phần bình thường của sức khỏe giấc ngủ.
Ác mộng là một ngoại lệ vì ác mộng có thể đánh thức người ngủ và nếu diễn ra nhiều lần thì nó trở thành một vấn đề rắc rối với sức khỏe giấc ngủ. Ác mộng nhiều lần có thể khiến bạn sợ đi ngủ và từ đó làm bạn bị thiếu ngủ hoặc suy giảm chất lượng giấc ngủ.
Tiếp theo đó, khi phải đi ngủ, chính sự thiến ngủ trước đó lại làm bạn có xu hướng đi sâu vào giấc ngủ REM và lại tiếp gặp ác mộng tồi tệ hơn. Sau đó, bạn lại càng sợ phải đi ngủ. Các vòng lẩn quẩn này có thể khiến bạn có thể mắc chứng mất ngủ mãn tính.
Giấc mơ bị lãng quên rất nhanh, trong khi khả năng nhớ lại giấc mơ thì tùy thuộc vào từng người, từng độ tuổi. Dù không chắc chắn là đúng với tất cả mọi người, như cũng có một số mẹo giúp bạn có thể hồi tưởng lại lại nội dung của một giấc mơ như:
Nguồn tham khảo
Dreams: Why We Dream & How They Affect Sleep | Sleep Foundation
